SECULARES Ludi in honorem Apollinis et Dianae instituti

SECULARES Ludi in honorem Apollinis et Dianae instituti

siebant autem centesimô quôque annô, praecone per compita clamante: Venite ad ludos, quos nemo mortalium vidit, neque visurus est. Hos instituit Valer. Publicola ob exactos reges. Varro de scenicis originibus, l. 1. scriptum reliquit, cum multa sierent portenta, ac tandem murus turrisque inter portam Collinam et Gabiusam essent de Caelo tacta, atque eâ de causâ Decemviri inspexissent Sibyllinos libros, renunciâsse, ut Diti patri et Proserpinae Tarentini ludi fierent in Campo Martio tres noctibus, et hostiae immolarentur furvae, et ludi centesimô quoque annô celebrarentur, Tit. Liv. l. 136. Eôdem annô ludos Saeculaes Caesar ingenti apparatu fecit, quos centesimô quoque annô (is enim terminus saeculi) fieri mos est. Sunt contra alil, qui saeculum statuunt ambitum annorum centum et decem, et proinde factos Saeculares ludos centesimô et decimô annô vertente, ineunte centesimô undecimô, quô tempore annus in Solem, lustrum in annum, Periodus in lustrum conveniret, ut Ios. Scal. scribit. Istam sententiam confirmare videtur Horatius in Carmine suo, quod Saeculare appellat, his vetbis, v. 21.

Cortus undenos decies per annos

Orbis, ut cantus referat ludosque

Ter die clarô, totiesque gratâ

Nocte frequentes.

Sed et intra centesimum habitos, ex Tacito discimus, Annal. l. 11. c. 11. lisdem Consulibus (fuit A. C 47.) ludi saeculares, octingentesimô post Romam conditam, quartô et sexagesimô quam Augustus ediderat, spectati sunt. Breviore adhuc spatiô edidit Domitianus Imper. quibus ipse Tacitus affuit, Sacerdotio Quindecimvir ali praeditus ac tum Praetor --- Collogio namque Quinde cimvirûm antiquitus ea cura et Magistratus potissimum exsequebantur officia ceremoniarum, Ibid. Hos ludos dein celebravit Philippus Imperator. ann. post Urb. Cond. 1000. In quibus fuerunt elephanti 30. alces 10. tigres 10. leones mansueti 40. leopardi mansueti 30. hyaenae 10. gladiatorum fiscalium 2000. hippopotami quoque, rhinocerotes, arctoleontes, camelopardi, onagri, et equi feri. Iul. Capitolin. in Gardiano tertio c. 33. Paulo alia de Ludorum horum originie, habes apud Angelum Politianum Miscellaneor. c. 58. ex Zosimo aliisque. Vide quoque Val. Max. l. 2. c. 4. ex. 5. lidem Tarentini dicti fuêre, a loco prpe Campum Martium, in quo Manius Valerius Tarentinus in somno monitus defosla alte terrâ aram invenit, cum titulo Ditis et Proserpinae, in qua Numinibus hisce, pro redditâ filiis suis tribus videndi facultate, furvas victimas obtulit, trinoctiumque sacris frequentavit, hinc ludis occasione datâ. Alii sic appellatos volunt, quod ara ibi ditis Patris in terra occultaretur, aut quod ripam Tiberis fluv. eô locô tereret. Instituti a Poplicola, hanc ob causam, existimantur: Cum laborarent pestilentiâ cives, apud praedictam aram, publice nuncupatis votis, atrum is bovem Diti pro maribus, concolorem pro feminis iuvencam Proserpinae mactavit, Ludosque et lectisternia trinoctio fecit, et aram terrâ, sicut ante fuerat, exaggeratâ, occuluit, cum hoc titulo. P. Valerius Publicola frumentarium campum Diti et Proserpinae consecravit, et Ludos Ditis et Proserpinae Romanorum salutis ergo fecit. Alii aliter. Coeterum Divus Augustus abolitos eos paulatim atque aliquandiu intermissos instaturavit magno, ut Livius ait apparatu, L. Censorinô et M. Manliô Puelliô Consulib. Ateiô autem Capitone circuitum spatiumque subiciente, ritum vero sacrorum indicantibus libris Sibyllinis. Claudius vero Imperator se Consule IV. et L. Vitelliô, illos, sexagesimô tertiô ab Augusto instauratore annô, celebravit, irrisaque vox Praeconis traditur, invitantis more sollenni ad ludos, qus nec spectavisset quisquam, nec spectaturus esset: cum superessent adhuc qui spectaverant, et quidam Histrionum producti olim tum quoque producerentur. Etenim Stephanionem, qui primus togatus saltare instituit, utriusque Augusti et Claudii, saecularibus ludis, saltâsse legimus. Et hi sexti fuêre: Septimos Domitianus se XIV. et L Minuciô Ruffô Consulib. computatâ ratione temporum; quô olim Augustus ediderat, edicit: Abhinc vero centesimô decimô annô illos instauravit Severus, post quem celebratos esse negat Zosimus; at contrarium evincit, quod de Philippo Imperatore legimus, apud Eusebium in Chron. et Eutroprum Histor. l. 9. Ritus autem hic erat: Instantibus Ludis totâ Italiâ praecones missitabantur convocatum ad cos, verborum formulâ supra notatâ. Tum, paucis antequam spectacula edebantur diebus, Quindecimviri sacris faciendis in Capitolio et Palatino templo, pro suggestu considentes, piamina dividebant populo, quae erant taeda, sulpur et bitumen, servis ad ea non admissis. Coibat autem Populus, cum in praedicta loca, tum praeterea in Dianae templum, quod erat in Aventino, cui et triticum, fabam hordeumque dari mos. Tum ad instar Cereris initiorum pervigilia fiebant. Ubi vero iam advenit festus dies, triduum ti inoctiumque sacris intenti, in ripa ipsa maxime Tiberis, agitabant. Unde Ausonius;

Trina Tarentino celebrata trinoctia ludo.

Sacrificia vero Iovi, Iunoni, Apollmi, Latonae, Dianae, praetereaque Pani, et quas vocant Ilithyias, tum Cereri et Diti et

Proserpinae, suscipiebantur. Igitur secundâ primae noctis horâ Princeps ipse, tribus aris ad ripam flum inis exstructis, totidem agnos et una Quindecim viri immolabant, et sanguine imbutis aris, caesa victimarum corpora concremabant. Constructâ dein scenâ in Theatri morem, lumina et ignes accendi et hymni concini, ad hunc usum tum maxime compositi, spectacula item edi sollenniter solita, datâ celebrantibus hâ mercede, triticô, fabâ, hordeô, quae supra universo Populo distribui diximus. Mane vero in Capitolium ascendere, sacra ibi de more agitare, tum in Theatrum convenire ad Ludos in honorem Apollinis et Dianae faciundos, consueverunt. Sequenti die, nobiles Matronas, quâ horâ praecipiebatur ab Otaculo, convenire in Capitolium, supplicare Deo, frequentare lectisternia, canere hymnos ex ritu, mos habebat. Tertiô denique die, in Templo Apollinis Palatini, ter novem pueri praetextati, totidemque virgines, patrimi omnes matrimique, Graecâ Romanâque voce carmina et paranas concinebant, quibus im perium suum et incolumitatem Populi Diis im mortalibus commendabant. Celebrabantur vero Ludi omnibus theatris atque omne genus, Scenici atque Circenses et sacrificia Templis omnibus conveniebant noctu pariter atque interdiu: fuitque illud in Augusto memorabile, quod Ludis istis iuvenes utriusque sexus prohibuerit ullum nocturnum spectaculum frequentare, nisi cum aliquo maiore natu propinquorum etc. Vide plura de his ludis tum apud alios, tum in l. singulari, quem iis scripist Onuphrius Panvinius, cui adde Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 5. c. 22. Alex ab Alexandro l. 2. c. 30. Hospinian. de orig. Festorum, et Cael. Rhodiginum Antiqq. l. 2. c. 5. Cum Tauriis quidam male confundunt, de quibus suo solô. Successêre iis in Ecclesia Romana Iubilei, de quibus nos alibt.